اسکولیوز چیست؟
ستون فقرات سالم زمانی که از پشت نگاه شود، صاف دیده می‌شود. اما در افراد مبتلا به اسکولیوز، مهره‌ها به‌طور غیرطبیعی چرخیده و خم می‌شوند و ستون فقرات به شکل S یا C ظاهر می‌گردد.
پزشکان اسکولیوز را زمانی تشخیص می‌دهند که زاویه انحنا در تصویربرداری اشعه ایکس ۱۰ درجه یا بیشتر باشد. این انحنا می‌تواند در ناحیه قفسه سینه، کمر یا هر دو بخش ایجاد شود.
در بیش از ۸۰ درصد موارد علت مشخصی وجود ندارد (اسکولیوز ایدیوپاتیک). در باقی موارد، مشکلاتی مانند تحلیل دیسک‌ها، آرتروز، پوکی استخوان یا زمینه ژنتیکی باعث بروز بیماری می‌شوند.
انواع اسکولیوز
۱. اسکولیوز مادرزادی
ناشی از بدشکلی مهره‌ها در زمان تولد است. این نوع ممکن است در نوزادی قابل تشخیص باشد، اما اغلب با رشد کودک آشکارتر می‌شود. درمان معمولاً شامل پیگیری منظم و انتظار است و جراحی تنها در موارد شدید یا پیش‌رونده توصیه می‌شود.
۲. اسکولیوز ایدیوپاتیک
شایع‌ترین نوع اسکولیوز که علت آن ناشناخته است. بیشتر در سنین نوجوانی (به‌ویژه حوالی ۱۰ سالگی) بروز می‌کند و احتمال بدتر شدن آن با رشد کودک افزایش می‌یابد.
۳. اسکولیوز عصبی‌عضلانی
در کودکانی با بیماری‌های عصبی‌عضلانی مانند فلج مغزی، اسپینا بیفیدا یا دیستروفی عضلانی رخ می‌دهد. ضعف و ناهماهنگی عضلات تنه باعث انحنای ستون فقرات می‌شود. در این موارد، استفاده از بریس اسکولیوز می‌تواند روند بیماری را کندتر کند، اما در انحناهای بالای ۵۰ درجه معمولاً نیاز به جراحی وجود دارد. انحنای شدیدتر از ۸۰ درجه حتی ممکن است منجر به مشکلات تنفسی شود.
علائم اسکولیوز
علائم اسکولیوز می‌تواند خفیف یا قابل‌توجه باشد و شامل موارد زیر است:
- شانه‌های نامتقارن
- قرار نگرفتن صحیح سر در مرکز بدن
- تفاوت در ارتفاع یا موقعیت لگن
- عدم تقارن تیغه‌های شانه
- برجستگی دنده‌ها یا کمر هنگام خم شدن
- تفاوت در آویزان شدن بازوها در کنار بدن
🔻 توجه: علائمی مانند کمردرد شدید، درد پا یا مشکلات ادراری معمولاً با اسکولیوز ایدیوپاتیک همراه نیستند. در صورت بروز این علائم باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.
تشخیص اسکولیوز
تشخیص زودهنگام نقش مهمی در درمان مؤثر اسکولیوز دارد. ابزارهای تشخیصی شامل:
- اشعه ایکس: اندازه‌گیری دقیق زاویه انحنا
- MRI: بررسی بافت‌های نرم و علل غیرایدیوپاتیک
- CT اسکن: ارائه جزئیات بیشتر از ساختار مهره‌ها و عضلات
روش‌های درمان اسکولیوز
۱. مشاهده و پیگیری
در کودکانی با انحنای کمتر از ۲۰ درجه، پزشک معمولاً تنها معاینه‌های منظم را توصیه می‌کند.
۲. بریس (ارتوز)
برای کودکان در حال رشد با انحنای بین ۲۰ تا ۵۰ درجه، استفاده از بریس TLSO یا بریس تنه پیشنهاد می‌شود. این وسیله فشار اصلاحی به ستون فقرات وارد کرده و مانع پیشرفت بیماری می‌شود.
۳. جراحی اسکولیوز
در مواردی که انحنا بیش از ۵۰ درجه باشد یا به سرعت بدتر شود، جراحی اصلاحی ستون فقرات انجام می‌شود. هدف جراحی، صاف کردن انحنا و جلوگیری از آسیب‌های بعدی به بدن و ریه‌هاست.
جمع‌بندی
اسکولیوز نوعی تغییر شکل ستون فقرات است که در کودکان و نوجوانان بیشتر مشاهده می‌شود و در صورت عدم درمان ممکن است به مشکلات جدی‌تر منجر شود. تشخیص زودهنگام، استفاده از بریس در سن رشد و جراحی در موارد شدید از اصلی‌ترین روش‌های کنترل این بیماری هستند.
