شکستگی استخوان چیست؟
شکستگی به معنای ترک یا شکست کامل در استخوان است. این وضعیت می‌تواند خفیف یا شدید باشد و معمولاً به دو گروه اصلی تقسیم می‌شود:
- شکستگی باز: در این حالت استخوان از پوست بیرون زده یا همراه با زخم عمیق دیده می‌شود. این نوع شکستگی خطر عفونت بالایی دارد و یک اورژانس پزشکی محسوب می‌شود.
- شکستگی بسته: استخوان شکسته است اما پوست سالم باقی می‌ماند.
انواع شکستگی‌های رایج
شکستگی‌ها شکل‌های گوناگونی دارند و بسته به شدت و زاویه آسیب دسته‌بندی می‌شوند:
- شکستگی گرین‌استیک: شکستگی ناقص که یک سمت استخوان می‌شکند و سمت دیگر خم می‌شود.
- شکستگی عرضی: خط شکست مستقیم و افقی است.
- شکستگی مارپیچ: شکستگی دور استخوان به صورت چرخشی پیش می‌رود.
- شکستگی مورب: خط شکست با زاویه رخ می‌دهد.
- شکستگی فشاری: استخوان له شده و پهن یا صاف به نظر می‌رسد.
- شکستگی چندتکه‌ای: استخوان به چندین قطعه تقسیم می‌شود.
- شکستگی مقطعی: یک استخوان در دو محل جداگانه می‌شکند و تکه‌ای شناور ایجاد می‌شود.
دلایل شکستگی استخوان
شکستگی‌ها معمولاً زمانی رخ می‌دهند که فشار یا نیرویی بیش از حد به استخوان وارد شود. مهم‌ترین عوامل عبارتند از:
- زمین خوردن یا تصادف
- ضربه مستقیم یا شدید به بدن
- حرکات تکراری و فشار بیش از حد (شکستگی‌های استرسی در ورزشکاران)
- بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان یا سرطان استخوان که موجب ضعف ساختار استخوان می‌شوند.
علائم شکستگی
علائم شکستگی می‌تواند بسته به شدت آسیب متفاوت باشد، اما شایع‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:
- درد ناگهانی و شدید
- تورم و کبودی
- تغییر شکل عضو آسیب‌دیده
- مشکل در حرکت دادن ناحیه یا مفاصل اطراف
- احساس گرما یا قرمزی در محل آسیب
در صورت بروز این علائم، مراجعه فوری به متخصص ارتوپدی ضروری است.
روش‌های تشخیص شکستگی
پزشک برای تشخیص دقیق شکستگی علاوه بر معاینه بالینی، از ابزارهای تصویربرداری استفاده می‌کند:
- رادیوگرافی (X-Ray): بررسی اولیه استخوان‌ها
- MRI: نشان دادن بافت‌های نرم و آسیب‌های همراه
- CT اسکن: ارائه جزئیات دقیق‌تر از ساختار استخوان‌ها
درمان شکستگی استخوان
هدف اصلی درمان، قرار دادن قطعات استخوان در جای درست، کاهش درد و بازگرداندن عملکرد طبیعی عضو است. روش‌های درمان شامل:
- آتل یا گچ: بی‌حرکت نگه داشتن استخوان تا جوش بخورد.
- داروهای مسکن: برای کنترل درد و التهاب.
- کشش (Traction): اعمال فشار ملایم برای تراز کردن استخوان.
- جراحی: در شکستگی‌های پیچیده از پلاک‌ها، پیچ‌ها یا میله‌های فلزی (فیکساسیون داخلی) یا دستگاه‌های بیرونی (اکسترنال فیکساتور، الیزاروف) استفاده می‌شود.
دوره بهبودی شکستگی معمولاً چند ماه طول می‌کشد تا استخوان‌های شکسته دوباره به هم جوش بخورند.
راه‌های پیشگیری از شکستگی
هرچند همه شکستگی‌ها قابل پیشگیری نیستند، اما رعایت این نکات می‌تواند ریسک را کاهش دهد:
- مصرف کافی کلسیم و ویتامین D برای تقویت استخوان‌ها
- انجام تمرینات ورزشی سبک و هوازی برای افزایش استحکام استخوان
- اجتناب از مصرف سیگار و تنباکو که روند ترمیم را کند می‌کند
- بررسی و درمان پوکی استخوان به‌ویژه در سالمندان
چه زمانی باید اورژانس تماس بگیریم؟
در شرایط زیر مراجعه فوری به مراکز درمانی ضروری است:
- شکستگی باز که استخوان از پوست بیرون زده است
- هرگونه آسیب به ستون فقرات همراه با درد شدید یا مشکلات عصبی (بی‌حسی، ضعف، مشکلات کنترل مثانه یا روده)
جمع‌بندی
شکستگی استخوان از ترک‌های کوچک تا شکست‌های شدید متغیر است و در اثر ضربه، فشار بیش از حد یا بیماری‌های زمینه‌ای ایجاد می‌شود. تشخیص سریع و درمان درست، از عوارض جدی جلوگیری کرده و روند بهبودی را تسریع می‌کند.
